Oudemirdum
Oudemirdum is een lommerrijk komdorp dat verwant lijkt aan een es- of brinkdorp. Het dorp is zoals zoveel dorpen in Gaasterlân omstreeks 1200 ontstaan op een zandrug waarover de oude landweg van Stavoren naar Sloten liep. De rechthoekige Brink is omringd door gevarieerde bebouwing van meest bescheiden panden, opgetrokken van gele steen. Daaronder het bezoekerscentrum Mar en Klif met vooral natuurhistorische informatie over de streek. In het perspectief van dit plein staat de hervormde kerk, een tweebeukig gebouw met een toren met ingesnoerde spits op de westgevel. Het schip in classicistische vormen is van 1790; in 1926 is tegen de noordzijde een flinke beuk gebouwd. Zij heeft een aardig interieur dat bij de recente restauratie een kleurige opkikker kreeg. Het orgel dateert uit 1900 en de kansel uit het midden van de 17de eeuw. Verder is er een gebrandschilderd venster van Ype Staak uit 1790.
Het dorp is in de 20ste eeuw aan weerszijden van de Buorren en de Kerkstraat flink gegroeid: voor de oorlog vooral aan de Lege Leane, daarna in het oosten. Ten westen van het dorp ligt het Jolderenbos. Daar staat op het hoogste punt van Gaasterlân (12,7 meter) de laatste luchtwachttoren van Friesland. Het is een in 1953 gebouwd overblijfsel uit de Koude Oorlog, volgens het door M. Zwaagstra ontworpen Raat-systeem van geprefabriceerde betonelementen.
In het zuidoosten ligt tegen een boszoompje het buitenhuis Riniastate. Het is in 1843 gebouwd naar ontwerp van de neoclassicistische architect Thomas Romein. Riniastate is een wit gepleisterd en van classicistisch sierwerk voorzien buiten met een hoge middenpartij en lagere vleugels. In het midden is een brede erker uitgebouwd met daarboven een balkon met balustrade. Het midden wordt bekroond door een fronton met fijn lijstwerk en een halfrond zoldervenster. Om de bossen en de nabijheid van de zee vonden recreanten en dagjesmensen Oudemirdum al vrij vroeg. Er zijn recreatiewoningen gebouwd, in het Fonteinbos kwam een bungalowdorpje en werden kampeerterreinen aangelegd.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Doarpswurk
