Van 1 kerk naar 3 en terug naar 1


Van 1 kerk naar 3 en terug naar 1
©: Roelie Anema

In 1903 waren er in Achlum drie kerkgemeenschappen: de Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerk en het gebouw van de Vrijzinnig Hervormden, wat "het Lokaal" werd genoemd.  Op 18 november 1886 is aan dit gebouw voor Godsdienstonderwijs en Godsdienstprediking de “eerste” steen gelegd door F. Draisma-de Vries   Wij kerkten in het Vrijzinnig Lokaal dat gebouwd is door Foppe Draaisma-de Vries. De herdenkingsplaquette van de eerste steen legging is nog boven de toegangsdeur van het gebouw aanwezig. Tijdens de oorlog hielden de evacuees die in Achlum ondergebracht waren, hun kerkdienst in "het Lokaal". Afkomstig uit het zuiden van het land waren de meesten Katholiek en als zodanig werd het Lokaal toen gebruikt. Als dank hiervoor schonken ze een herinneringsbord dat nu in dorpshuis "De Singel" hangt. Onze vader zat in de kerkenraad en verzorgde een tijd lang de afspraken met de dominees voor de predikbeurten.

In mijn jeugd (geboren in1945), was dominee Oltlammers onze herder en leraar; hij heeft ons later ook getrouwd. Dominee Oltlammers was predikant van de Hervormde gemeente te Winsum (Frl). Afke Batema-Sikkens was de kosteres van het gebouw. IIn het piepkleine halletje was een wc (een tonnetje). Achter in het lokaal was een ruimte afgeschermd met een gordijn, de consistorie. Hier kon de dominee zich verkleden en van hieruit kwam de kerkenraad de kerk binnen. Verder was er een kleine kansel zonder dak en op een flinke verhoging achter in het gebouw, met een trap bereikbaar, stond het orgel. Van daaruit begeleidde de organiste mevrouw Suierveld, de dienst. Zij hield van zingen (en declameren waar ze vele prijzen mee heeft gewonnen) en soms zong ze zo enthousiast de liederen mee, dat haar gezang ver boven de gemeente uit galmde. Ze hield ook van aparte jurken: glimmende stoffen met pailletten en andere versierselen. Vaak droeg ze opzichtige oorbellen en armbanden. Bij de organiste hebben velen uit Arum en Achlum orgel- en pianoles gehad. Haar twee lievelingspoezen had ze, na hun dood, laten opzetten en die stonden vanuit een glazen bak je aan te kijken, terwijl jij een verwoede poging deed de oefeningen zo goed mogelijk ten gehore te brengen….. Maar als het niet zo goed ging was ze niet boos. Het was altijd een plezierig lesuurtje; het was een gezellige vrouw met humor.  

Op de Openbare School te Hitzum kregen wij eens in de veertien dagen catechisatie van dominee Kalis van Kimswerd. Deze vertelde ons de bekende bijbelverhalen over "Mozes in het biezen mandje","Jozef door z’n broers in de put gegooid" en "De geboorte van Jezus", enz. Deze verhalen hebben destijds diepe indruk op mij gemaakt. Tijdens het vertellen rookte dominee zijn  pijpje waar hij ook door kon fluiten; hij hield wel van een grapje.

Op zondagmorgen hadden wij zondagsschool van mevrouw Van der Bosch, zij was de vrouw van de slager. Zij leidde ook de meisjesvereniging. Mevrouw Van der Bosch kon prachtig vertellen. Ze was kleuterjuf in Arum geweest. Voor Kerst werd er een kerstspel ingestudeerd en wat was ik trots dat ik een keer Maria mocht zijn. Jappie Jilderda was Jozef.   De heer Joris Jellema (fietsenmaker, in het pand waar later Atze van der Pol, de schoenmaker, woonde), hield met Kerst de echte kerstboom, met echte kaarsjes, goed in de gaten. Er stond een emmer water onder de boom, er lagen kranten en hij had een lange pijp waarmee hij  "verdachte" kaarsjes uit kon blazen. Wij zaten aan lange tafels en kregen warme chocolademelk. Ook ontbrak een presentje met een sinaasappel na afloop niet. Wij hadden een verlanglijstje in mogen leveren met drie wensen. Meestal koos ik een boek want ik hield van lezen. Wij vierden het kerstfeest altijd. 
 ‘s Middags op Tweede Kerstdag kwam dominee Verhey, predikant van de Hervormde Kerk, ook wel eens langs, maar hij werd een keer door zijn eigen  kerkenraad op de vingers getikt. Het was niet gepast dat hij bij de "vrijzinnigen" kerst ging vieren. Wat is de tijd (gelukkig) veranderd!

Wij hadden in het winterseizoen eens  in de twee weken een kerkdienst. ‘s Zomers werd er geen dienst gehouden. Vader wist veel van predikanten, van alle gezindten, in welke gemeente ze stonden en waar er weer een nieuwe predikant beroepen was. Hij mocht er graag over vertellen maar als je jong bent interesseert het je niet zo. Wat zou ik nog graag eens met hem over de gang van zaken aangaande onze kerk/gemeente van toen, willen praten. En over het kerkzijn in deze tijd. Het was bij ons niet een "mee moeten" naar de kerk, maar ik ging wel altijd mee naar de diensten. Ik hield van de bijbellezingen en het zingen. Er werd thuis niet veel over het geloof gesproken maar Jezus werd ons tot voorbeeld gesteld. "Wees goed voor elk die je ontmoet".  Er werd ons bijgebracht dat we respect voor andermans geloof moesten hebben en we mochten ook niet over "de finen" praten. Ook al werden wij soms uitgescholden als "de grauwen". Maar botsingen tussen beide geloven als schoolkinderen kan ik mij niet herinneren. Wij woonden dan ook buiten het dorp en na schooltijd speelde je heerlijk buiten. Mijn broers en ik konden ons zelf heel goed vermaken.

Er was ook een Vrijzinnige Vrouwenvereniging waar ik braaf na mijn trouwen met mijn moeder naartoe ging. We lazen er uit de bijbel en er werd een bijbels onderwerp besproken waarover gediscussieerd werd. Ook hielden we een bazaar ten bate van de kerk. Het was dezelfde drukke voorbereidingstijd die wij later bij de dames Tine en Jel beleefden. Zover ik weet was er toen al de traditie dat de Lerstviering gezamenlijk met de andere vrouwenverenigingen werd gehouden.  In de jaren zestig is de Vrijzinnige Gemeente opgeheven wegens te weinig leden. Als laatste is de heer Joris Jellema in april 1975 vanuit het lokaal begraven; hij droeg "zijn kerk" een warm hart toe en heeft veel voor de gemeente betekend. In 1976 is het gebouw verkocht aan Konst de groenteboer en in 1993 heeft Oosterhaven het overgenomen. De Vrijzinnige Gemeente was een kleine hechte gemeenschap, waar wel eens uiteenlopende meningen over bestonden, maar ik schaam mij niet voor de normen en waarden die mijn ouders mij vanuit hun geloof hebben meegegeven.

Sjoukje de Boer

Locatie

Jonkerschap 3 - 8806 K, Achlum

© Foto voorblad: Roelie Anema
Lees meer



Reageren

Via onderstaand formulier kunt u een reactie achterlaten voor de auteur of de eigenaar van het item. (Groep Achlum)