V 03 Molens van Menaldum (Menaam)

©: Niet bekend

Molens bij Menaldum

Rondom Menaldum hebben diverse molens gestaan, sommige zijn afgebroken en andere staan nu op de monumenten lijst.

* De Kievit

Locatie: X 172813 Y 582391

N 53.227825 O 5.653937

Deze molen van 1802 staat aan de Gernierswei ( Sanwei ) in de voormalige Berlikumer polder en is in 1975 als laatste van de 7 molens uit Menaldumadeel gerestaureerd door de Stichting Molens Menaldumadeel.

Het is een 8 kantige grondzeiler gedekt met riet.

* De Rentmeester

Locatie; RD X 174354 Y 580304

N 53.209019 O 5.676886

Deze molen, een achtkante grondzeiler met als functie poldermolen stond in de Noordpolder te Dronrijp en is gebouwd in 1833. Omdat hij daar geen bestemming meer had en in verval geraakte is hij in 1981 verplaatst naar Menaldum tevens gerestaureerd en maalvaardig gemaakt.

Op deze locatie , de Zuidoosterpolder ,stond een Kooimolen gebouwd in 1857 en afgebrand in 1969.

Dit was een achtkante bovenkruier , riet gedekt. Gebouwd door de Fa. J.Westra uit Leeuwarden.

Deze molen bemaalde de zuidoosterpolder , 330 na groot . In 1943 verkeerde hij in goede staat.

* De Hoekstermolen

Deze molen stond aan de Slappeterpsterdyk aan de Oude- of Slappeterper vaart bij de boerderij Fleringa state van Jan v/d Wal. Het was een achtkante bovenkruier , riet gedekt.

De molen was gebouwd in 1783 en in 1969 gesloopt.

Volgens de Leeuwarder courant werd de bouw van de molen aanbesteed op 21 juli 1783 om 13:00 uur in de Vergulden Hoorn te Dronrijp. Molenbouwer was Pyter Pyters uit Ried. Eerder op diezelfde dag werd in Menaldum het graven van de zogenaamde molen-aar , de afwateringssloot voor de molen aanbesteed.

Bij deze molen ben ik geboren op 21 februari 1941 ,de middelste van 7 kinderen . Voor mij Janke Piet en Annie , na mij Tine, Sierd en Gosse. Wij hebben daar een prachtige tijd gehad met onze ouders Ane en Antje, zo verteld Botte Boomsma op 16-11-2015

Deze foto kregen wij van de familie v.d. Wal, bewoners van Fleringa State aan de Ljochtmisdyk 45. De Hoekstermolen stond in het land in de buurt van genoemde boerderij.

Jarenlang heeft de familie A. Boomsma hier gewoond. Dochter Annie, die de foto zag op de laatstgehouden hobbymarkt, vertelde dat als ze zomers op bed moesten er een ladder tegen de zijgevel werd geplaatst en zij door het deurtje gingen om zo op de zolder te komen waar de bedden van de kinderen stonden.

* De Korenmolen van Meerstra

Locatie : RD X 174043 Y 580537

N 53.211123 O 5.72245

Foto collectie Peter Koster

Deze molen stond aan de Mieddyk ( nu nr. 39 ). De molen is een Stellingmolen en is gebouwd in 1863. De constructie is een achtkante boven kruier en het kruiwerk is een buitenkruier.

De Fam. Meerstra heeft de boerderij, schuur , en de pelmolen met lijnzaadpletterij te koop aangeboden op 18 Oktober 1915, maar adverteerde op 15 en 19 November nogmaals op afbraak te koop een beste WINDKORENMOLEN.

De molen is in 1915 gesloopt en overgebracht naar Etten-Leur.

De maalstenen zijn in Menaldum achtergebleven enterecht gekomen bij de slagerij van de Fam. Baarda, die er zijn messen op sleep.

Slager Yde Baarda was tot 1974 slager , waarna zijn zoon Anne de slagerij voortzette. Ook hij heeft nog messen geslepen op de molensteen.

Op de ansichtkaart is de Mieddyk te zien , dat is het pad dat aan de rechterkant van het water loopt, de Menaldumervaart. Met op de achtergrond de molen.

De woningen links zijn die aan de Warnserbuorren.

Foto collectie Peter Koster

* De Korenmolen van Menaldum

Locatie : Rd X 173153 Y 581203

N 53.217139 O 5.658961

Op de tekening van Ruurd Juckema uit 1626 staat de molen op de hoek van de Rypsterdyk en de Ljochtmisdyk

Deze molen is gebouwd voor 1664 en verdwenen voor 1718. Het was een type Standardmolen.

De standerdmolen of standaardmolen, in West- en Oost-Vlaanderen staakmolen genoemd en in Limburg kas(t)molen is een richtbare windmolen en het oudste houten type windmolen in de Lage Landen.

De naam is ontleend aan de standerd of staak, een rechtop staande ongeveer 60–80 cm dikke stam met een zogeheten stormpen. De molenkast rust grotendeels op de bovenkant van de standerd. Voor het afschuiven is er op de standerd een stormpen aangebracht. Een tweede steunpunt voor de kast om de standerd is de zetel halverwege de standerd. Het midden van de kast zit niet op de standerd, maar meer naar achteren ter compensatie van het gewicht van het wiekenkruis. Hierdoor is de molen afhankelijk van de hoeveelheid in de kast opgeslagen maalgoed min of meer in evenwicht

Uit de standerdmolen is de wipmolen ontstaan. Aan de vorm van het dak, de hoogte van de voet, de vorm van de trap, de lengte-breedteverhouding van de kast en het afdak boven het luiwerk kan men zien in welke streek de molen staat.(Wikipedia )

Geschiedenis :

9 april 1714

Gedeputeerden schrijven het gerecht van Menaldumadeel aan om de pelsteenen uit de molen te Berlikum en Menaldum te laten halen.

NB. De aangegeven locatie is een zeer ruwe schatting naar de Schotanus- kaart van 1664, niet meer op de versie van 1718.

* Vierhuisterpolder molen

Locatie : RD X 174587 Y 581669

N 53.221275 O 5.680456

De molen is gebouwd voor 1832 en verdwenen voor 1928.

Het was een achtkante boven kruier riet gedekt type Grondzeiler.

1811 – 1832 Lammert Jacobs Dijkstra mede eigenaar.

Geschiedenis :

Bemaalde de Vierhuisterpolder ( 80 ha )

* Westerwirder molen

Locatie : RD X 175255 Y 581986

N 53.224099 O 5.690477

Deze achtkante bovenkruier Riet gedekt van het type Grondzeiler is gebouwd voor 1832 en verdwenen na 1850.

1811 – 1832 ; Erven Dirk Martens Koopmans

Geschiedenis:

Bemaalde de Westerwirderpolder ( 75 ha )

* Sijbout Molen

Deze molen is gebouwd voor 1832 en verdwenen voor 1874 . Het is niet bekend van welk type deze molen is geweest.

De molen bemaalde de Sijboutspolder ( 55 ha ).

Volgens de TMK van ca. 1850 stond de molen aan de andere zijde van de vaart.

* Molen van Neno Viëtor

Locatie : RD X 173420 Y 579816

N 53.204667 O 5.662879

De molen van een onbekend type is gebouwd voor 1832 en verdwenen na 1850

* Molen van Bouwe v/d Meulen

Locatie : RD X 172144 Y 582436

N 53.228251 O 5.643922

De molen van een onbekend type is gebouwd voor 1832 en verdwenen voor 1850.

1811 – 1832 Bouwe Aukes van der Meulen ( bakker )

* Molen van Jan Brouwer

Locatie : RD X 172369 Y 581514

N 53.219959 O 5.647241

De molen van een onbekend type is gebouwd voor 1832 en verdwenen voor 1850.

1811 – 1832 Jan Brouwer ,rustend predikant.

* Molen van Rutger Fopma

Locatie : RD X 174096 Y 580821

N 53.213673 O 5.673055

De molen van een onbekend type is gebouwd voor 1832 en verdwenen voor 1850.

1832 ; Erven Rutger Sijmons Fopma

* Ringpolder molen

Locatie : RD X 171761 Y 582296

N 53.227005 O 5.638180

Standplaats 2 km NW der kerk ,Meerswal- zuid.

NB. De aangegeven locatie is gebaseerd op de Topographische en Militaire Kaart van het Koningrijk der Nederlanden (TMK) van ca. 1850

Deze molen van een onbekend type is gebouwd na 1850 en verdwenen na 1928.

Geschiedenis :

Bemaalde de Ringpolder (30 ha )

* Molen van Polder 18

Locatie : RD X 174061 Y 581433

N 53.219174 O 5.672567

Standplaats : 1 km ONO der kerk

Dezemolen vaneen onbekend type is gebouwd voor 1832 en verdwenen voor 1928. En bemaalde de polder 18 ( 20 ha )

* Polder 25A molen

Locatie : RD X 172449 Y 581682

N 53.2211466 O 5.648448

Standplaats : 1,1 km NW der kerk

De molen van een onbekend type is gebouwd voor 1873 en verdwenen voor 1929 en bemaalde de polder 25A ( 10 ha )

* Andringa Molen

Standplaats : 0,8 km ONO der kerk

De molen is van een onbekend type en is gebouwd voor 1873 en verdwenen voor 1929 en bemaalde de Andringapolder ( 65 ha )

NB, De locatie is een ruwe schatting naar de waterstaatskaart van1873

Bronnen :

Allemolens.nl , Ten Bruggencate

* De Hercules windmotor

Deze molen stond aan de Bitgummerdyk. Het gemetselde onderstel staat er nog steeds.

Op de foto van de Earnseker is de molen te zien.

De geschiedenis; Als opvolgers van de klassieke typen Nederlandse wind- en watermolens, waaronder de stellingmolen, grondzeiler en wipmolen, kunnen de Amerikaanse windmotor en de moderne windturbine genoemd worden.

De windmotor is in de Verenigde Staten door Daniël Halladay ontwikkeld en werd gebruikt voor irrigatie doeleinden. In 1876 werd hij getoond op de 7e wereldtentoonstelling te Philadelphia en vanaf 1883 ging men de windmotor in grote series produceren.

In Nederland werd hij gebruikt als poldermolen. Tussen 1902 en 1925 zijn er ongeveer 200 van deze windmotoren geplaatst, vooral daar waar een stoomgemaal te groot en te duur zou zijn. Dit was met name in Noord-Holland en Friesland het geval.