Gemeentelijk Gasbedrijf - Gasfabriek
Gasverlichting werd voor het eerst in Nederland ontstoken in 1820 en wel op het Haagse Binnenhof. De eerste Friese gasfabriek werd in 1845 geopend in Leeuwarden. Daarna volgenden andere steden maar het platteland bleef achter. Aan het begin van de 20e eeuw (begin 1900) was petroleum nog de bron voor de huis- en straatverlichting in onze gemeente. De eerste plannen voor een gasfabriek kwamen in 1907. De plannen die werden gemaakt leidde tot veel discussie binnen de gemeenteraad. Ook omdat een groot deel van de bevolking een betere verlichting niet nodig vond en vreesde dat het gas te duur zou zijn. En van Oudebildtdtzijl en de Oudebildtdijken kwam kritiek omdat men (nog) niet zou worden aangesloten. Daarnaast moest er een keuze worden gemaakt tussen Acetyleen of kolengas. Acetyleen kon alleen worden gebruikt voor verlichting. Ook de exploitatie was een zorg. Kwamen er wel voldoende gebruikers om het rendabel te maken. In 1911 werd besloten tot de stichting van een gemeentelijke steenkolen-gasfabriek aan de Zuiderweg (nu Hemmemaweg) te St. Annaparochie. De officiële opening was op 13 januari 1912. Alleen de dorpen St. Anna-, St. Jacobi- en Vrouwenparochie werden van de nodige aansluitingen voorzien. Bij de fabriek werd ook een zogenaamde fitterswoning gebouwd.
Er waren in het begin 336 particuliere aansluitingen wat in dat beginjaar groeide naar 492. Er werd toen 155.368 kubieke meter gas verbruikt. Per kubieke meter betaalde men 8 cent. Niet alleen kookte men op gas maar ook in veel huizen brandden de lampen erop.
De steenkolen werden aangevoerd per schip. Het terrein waar de gasfabriek was gebouwd was gekozen vanwege de gunstige ligging aan de Súddervaart.
Betaling van het gas ging door middel van een gasmunt. Hiervoor was in de meterkast een speciale meter, een muntmeter, geïnstalleerd, die door de meteropnemer werd geleegd.
In 1954 werd de fabriek buiten gebruik gesteld. Het aardgas verving het kolengas. Van de fabriek is alleen de fitterswoning overgebleven.
Bron
Artikel Bildtse Post van 12-3-1981 door D. Kuiken
Artikel LC van 06-03-2010
Wikipedia
